JASNA 10 | praktykowanie społecznej instytucji kultury | RAPORT

Idea społecznej instytucji kultury narodziła się w latach dwutysięcznych. Stała za nią obserwacja, że organizacje artystyczne działające w ramach trzeciego sektora stanowią wyrazisty element pejzażu kulturalnego, dostarczają oferty różnej od oferty instytucji publicznych, odpowiadając na inne potrzeby odbiorców i odbiorczyń kultury, a mimo to ich miejsce i rola w kulturze nie są uznane, brakuje rozwiązań w ramach polityk publicznych, które by je wzmacniały, a w konsekwencji ich sytuacja jest na tyle niestabilna, że nie mogą zaplanować i zabezpieczyć swojej działalności w dłuższej perspektywie, o rozwoju nie wspominając. Od blisko dwudziestu lat brakuje narzędzi systemowych, które umożliwiłyby instytucjonalizowanie się społecznego sektora kultury.

Starania środowisk kultury niezależnej oraz ich przenikanie do polityki samorządowej lub ścisła współpraca z samorządami doprowadziły do prób wzmocnienia organizacji kulturalnych. Najbardziej wyrazistym przykładem powodzenia tych wysiłków jest realizowany przez Warszawę program Społeczna Instytucja Kultury, umożliwiający organizacjom społecznego sektora kultury nie tylko prowadzenie trzyletniej działalności programowej, lecz także rozwój infrastruktury i zaplecza administracyjnego. Po raz pierwszy pojawiła się możliwość praktykowania społecznych instytucji kultury, co pozwala na pogłębienie refleksji na temat ich miejsca w pejzażu kulturalnym, roli społecznej i kulturalnej, jaką odgrywają, oraz potencjalnych mechanizmów ich instytucjonalizacji. Raport jest próbą podjęcia takiej refleksji:

• opisuje on rozwój społecznego sektora kultury w ostatnich latach;
• analizuje studium przypadku – centrum społeczno-kulturalne Krytyki Politycznej Jasna10 w Warszawie;
• na tej podstawie charakteryzuje społeczne instytucji kultury i definiuje różnice pomiędzy społecznym i publicznym sektorem kultury;
• wreszcie, apeluje o podjęcie starań na rzecz wprowadzenia systemowych rozwiązań, które mogłyby doprowadzić do instytucjonalizacji społecznego sektora kultury i sugeruje rozwiązania.