Karolina Gembara
Zostań w domu

Z przeprowadzonych badań dotyczących warunków mieszkaniowych uchodźców w Polsce płyną następujące wnioski: cudzoziemcy zamieszkujący ośrodki pobytowe są poddawani przestrzennej segregacji, co utrudnia im naukę języka polskiego, nawiązywanie kontaktów z lokalnymi społecznościami oraz zmniejsza szanse na lokalnym rynku pracy (miejsca te oddalone są od miast i osiedli, często w szczerym polu lub w lesie, źle skomunikowane). Samodzielne wynajęcie mieszkania jest często niezwykle trudnym zadaniem (decyzja o opuszczeniu ośrodka nakazuje wyprowadzkę w ciagu 30 dni) zwłaszcza dla rodzin wielodzietnych. Spotykają się one dyskryminacją już na etapie rozmowy telefonicznej z potencjalnym wynajmującym mieszkanie (ze względu na barierę językowa rodziców, to dzieci zmuszone są do wykonywania telefonów i uzgadniania szczegółów wynajmu), co zniechęca ich do dalszych poszukiwań, ale też zwiększa zagrożenie bezdomnością. Uchodźcy mieszkają przeważnie w substandardowych warunkach. Ich mieszkania są zagrzybione, zawilgocone, niedoposażone w podstawowe meble, przeludnione, wymagają napraw, a niekiedy generalnego remontu. Tymczasem zapewnienie godnych warunków mieszkaniowych ułatwia integrację ze społecznościami lokalnymi oraz przyspiesza radzenie sobie z zespołem stresu pourazowego.

Z powyższymi problemami spotkałam się jako fotografka i aktywistka. Angażowałam się w doposażanie uchodźczych mieszkań, transport itd., ale dopiero w trakcie pandemii zdałam sobie sprawę jak wielkim szczęściem posiadanie jest bezpiecznego miejsca, domu, w którym można się skryć, poświęcić nauce, czy pracy zdalnej, bez narażania się na kontakt z wirusem. Ośrodki dla cudzoziemców takiego bezpieczeństwa nie dają, o czym przekonały się m.in. mieszkanki i mieszkańcy placówki na warszawskim Targówku.

W ramach Programu Solidarnościowego Krytyki Politycznej zaangażowałam się w proces poszukiwania mieszkania początkowo dwóm, a później jednej rodzinie i towarzyszyłam jej w tym w procesie. We współpracy z najstarszą córką rodziny M. prowadziłyśmy rozmowy z potencjalnymi wynajmującymi, dokumentowałyśmy warunki życia w ośrodku, przeprowadzkę i nowe mieszkanie. Alija jest współautorką prezentowanych tu materiałów. Do komentarza zaprosiłam Marysię Złonkiewicz z Chlebem i Solą oraz Kamila Kuhra z Uniwersytetu SWPS, których wiedza i cenne rady umożliwiły realizację tego projektu. Chcę podziękować: Sputnik Photos, które udostępniło swoje miejsce do przeprowadzenia spotkań z rodziną M., Marysi i Kamilowi, osobom, które pomagały szukać mieszkań, Kubie Stężyckiemu za pomoc w realizacji nagrań, Liudmile Radyk za montaż oraz rodzinie M. za zaufanie. A także wszystkim, które_rzy wysłuchiwały_li moich wątpliwości.